Atlıların Mirası: Moğolistan Bozkırlarında Ortak Tarih Kazılıyor

Ulan Batur, Moğolistan / Haber Merkezi

İstanbul Üniversitesi ile Moğolistan Devlet Üniversitesi iş birliğinde yürütülen “Atlılar Kültürü” başlıklı arkeoloji kazı projesinin 2025 yılına ait saha çalışmaları başladı. Projenin bu yılki ayağında, Orta Asya’nın konargöçer topluluklarına ait kurganlar ve mezar yapıları inceleniyor.

Arhangai: Türklerin Ortak Belleği

Moğolistan’ın Arhangai bölgesi, Orta Asya bozkırlarında yüzyıllardır ayakta kalan bir tarih sahnesi gibi. Göktürkler dönemine ait Orhun Yazıtları başta olmak üzere, pek çok anıt mezar ve arkeolojik buluntu bu bölgede yer alıyor.

Tarihi belgelerle sabitlenen bu alanlar, sadece Türk milletinin değil, bütün Türk dünyasının ortak kültürel hafızasını oluşturuyor. Arhangai ve çevresindeki arkeolojik kalıntılar, Türk devlet geleneği, toplumsal yapı, alfabe kullanımı ve sanatsal üretim gibi pek çok alanda eşsiz bilgiler sunuyor.

 “Atlılar Kültürü‑2024”: Şovh Uul’da Kazılar

Moğolistan’ın Tuv bölgesindeki Şovh Uul Dağı yakınlarında, Moğol ve Türk arkeologlar tarafından “Atlılar Kültürü‑2024” adı altında bir saha çalışması başlatıldı. Kazılar kapsamında, Orta Çağ dönemi konargöçerlerinin mezar ve anıtları keşfedildi. İstanbul Üniversitesi ve Moğolistan Üniversitesi ortaklığında yürütülen çalışmalar,:

• 2019’da başladı, pandemi nedeniyle ara verildikten sonra yeniden başlatıldı

• 10×10 m boyutlarında, Tunç Çağı örneklerinden farklı bir kurganın ortaya çıkarıldığı belirtildi. Bu yapı, Göktürk, Uygur veya Juan‑Juanlara ait olabilir

• Kazı sonunda Türkiye ve Moğolistan’dan uzamanlar ortak makaleler hazırlayacak; bulgular kitaplaştırılacak

TİKA’dan Mayhan Uul Kurganı’na Müze Projesi

2011’de keşfedilen Göktürk dönemine ait Mayhan Uul Kurganı, TİKA’nın girişimiyle müze olarak düzenleniyor

Kurgan, Bulgan eyaletindeki “Çadır Dağı” etrafında yer alıyor; duvar resimleri ve doğallığı korunarak sergilenmesi hedefleniyor.

• TİKA Ulan Batur Koordinatörü Veysel Çiftçi, yapının cam kafesle korunup, çevresel risklere karşı güçlendirileceğini açıkladı.

Neden Önemli?

• Bu tür ortak saha projeleri, Türk-Moğol tarihinin somut kanıtlarını bilim dünyasına kazandırıyor.

• Türkiye ile Moğolistan arasındaki ilişkileri kültürel düzeyde güçlendirirken, iki ülkenin ortak tarihine dair farkındalığı artırıyor.

• Arhangai’yi ekleyince, bu diyalog “Göktürk Abideleri” üzerinden bir Pan-Türk belleği inşa ediyor.

Bu kapsamlı kültür girişimleri, sadece geçmişi değil, geleceği de şekillendiriyor.

Uluslararası Bilim Ekibi Sahada

“Atlılar Kültürü” kazı projesi, Türkiye ve Moğolistan’dan alanında uzman akademisyenlerin iş birliğiyle yürütülüyor. Türkiye adına çalışmaları Prof. Dr. Kürşat Yıldırım, Doç. Dr. Elvin Yıldırım, Dr. Ferhat Çiftçi ve doktora öğrencisi Şeyma Sapma koordine ederken; Moğolistan tarafında ise projeye Doç. Dr. Ulziibayar Sodnom ve Prof. Dr. Erdene Myagmar liderlik ediyor.

Araştırma ekibinde ayrıca Tsenguun Ganbold da yer alıyor. Yaklaşık 20 kişilik uluslararası bir ekipten oluşan kadro, kazı alanında arkeoloji, antropoloji ve tarih disiplinlerinden uzmanlarla çalışmalarını sürdürüyor.

Kazı sonuçlarının; bilimsel makaleler, raporlar ve akademik yayınlarla hem akademi dünyasına hem de kamuoyuna duyurulması planlanıyor.

Kaynak: Haber Merkezi – Prof. Dr. Kürşat Yıldırım

Yazar: Utku Özdemir